Ataxia School
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Δημοκρατικό σχολείο του Βουνού
Οραματιζόμαστε ένα σχολείο ζωντανό: Ένα ανοιχτό σύστημα αποτελούμενο από παιδιά και ενήλικες, περιβάλλον και κοινότητα. Ένα σχολείο ικανό να μεταβολίζει, να προσαρμόζεται, να ανταποκρίνεται σε ερεθίσματα, να αναπαράγεται και να εξελίσσεται.Αντιμετωπίζουμε την μάθηση, όχι ως το αποτέλεσμα στρατηγικών και πρακτικών διδασκαλίας, αλλά ως την εγγενή ανάγκη του ατόμου να οικοδομήσει νόημα για όσα συμβαίνουν γύρω του. Για το λόγο αυτό, προσεγγίζουμε το παιδαγωγικό έργο μέσω ενός προγράμματος βασισμένου στην δράση, που αναδύεται φυσικά, στα πλαίσια των αλληλεπιδράσεων των παιδιών με το περιβάλλον τους, με τους ενήλικες, και μεταξύ τους. Αποβάλλουμε την παραδοσιακή νοοτροπία του εκπαιδευτή και του εκπαιδευόμενου, της προκαθορισμένης μάθησης, και της οριοθετημένης δράσης. Σκοπός μας, η αυτο-ανάπτυξη παιδιών και ενηλίκων, με την έννοια της αυτογνωσίας, της αυτορρύθμισης και της ικανότητας ανάληψης πρωτοβουλιών και δράσεων, στα πλαίσια μιας υγιούς συνύπαρξης.
Η Καθημερινότητα
Καθημερινότητα
Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
“το περιβάλλον ως δάσκαλος”
Ο ίδιος ο χώρος, ως δάσκαλος, διαμορφώνεται με σεβασμό, ώστε να συνάδει τόσο με τα ενδιαφέροντα των παιδιών-ατόμων όσο και με τις ανάγκες τους. Θέλουμε να είναι φιλόξενος, αισθητικά και αυθεντικά ικανοποιητικός, πολιτισμικά αντιπροσωπευτικός, να αγκαλιάζει τη φύση και να παρέχει στοχευμένα υλικά προσβάσιμα από όλα τα άτομα αλλά και γωνιές οργανωμένες σε θεματικές ώστε να βγάζουν νόημα.
Η χωρική διάταξη να είναι τέτοια ώστε να μπορούν τα άτομα να εργάζονται ατομικά ή και σε ομάδες. Τα υλικά προστίθενται προσεκτικά στο περιβάλλον ώστε να μας προ(σ)καλέσουν να δούμε, να ακούσουμε, να μυρίσουμε, να αγγίξουμε, να παίξουμε, να χτίσουμε, να σκεφτούμε, να συγκρίνουμε, να ρωτήσουμε, να επιλύσουμε προβλήματα, να εξερευνούμε συνεχώς τις δυνατότητές μας, τις ιδέες και τις θεωρήσεις μας, να δημιουργήσουμε ατομικά και συλλογικά. Ο τακτοποιημένος χώρος με το υλικό που θα οργανώνεται στις γωνιές θέλουμε να μην υπερπληροφορεί και να δημιουργεί σύγχυση, αλλά να διεγείρει το ενδιαφέρον προκαλώντας παράλληλα την συγκέντρωση. Σημαντική είναι επίσης και η ύπαρξη ενός χώρου όπου το άτομο θα μπορεί να απομονωθεί και να ησυχάζει.
ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ
Η προσαρμογή του ατόμου στην ζωή μέσω της καθημερινής εργασίας και φροντίδας του περιβάλλοντός του, ενισχύει τις διαδικασίες μάθησης και εξασφαλίζει μακροπρόθεσμα ευεξία και λειτουργικότητα στην καθημερινότητα του. Ο πρακτικός βίος σύμφωνα με την Maria Montessori αναφέρεται σε στοχευμένες δραστηριότητες-ασκήσεις που αφορούν τόσο στη φροντίδα του εαυτού, όσο και στη φροντίδα του περιβάλλοντος του ατόμου. Το άτομο, κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, δείχνει πηγαίο ενδιαφέρον στο να εξασκείται να φροντίζει το ίδιο και το περιβάλλον του. Ένα βασικό πλεονέκτημα της ενασχόλησης των ατόμων με τις ρουτίνες της καθημερινότητας, είναι η προώθηση της ανεξαρτησίας τους, αφού τα παιδιά κατακτούν τους τρόπους και τις δεξιότητες με τις οποίους μπορούν ικανοποιούν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους. Δημιουργείται επίσης, το αίσθημα της ευθύνης. Παράλληλα όμως, τα άτομα βελτιώνουν την αδρή και λεπτή τους κινητικότητα, αποκτούν κινητικό έλεγχο και συντονισμό και βελτιώνουν τη συγκέντρωσή τους. Η Montessori θεωρεί την συγκέντρωση ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των παιδιών και έχει αναφέρει πως “ένα παιδί που μπορεί να συγκεντρώνεται είναι ένα ιδιαίτερα χαρούμενο παιδί”. Από την άλλη, τόσο τα μαθηματικά, όσο η γλώσσα και η ανάγνωση, προϋποθέτουν από το άτομο να έχει την ικανότητα να εστιάζει, να ακολουθεί λογικά και διαδοχικά βήματα, να κάνει επιλογές, να βλέπει και να γνωρίζει μία διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος της, να επιμένει όταν κάνει λάθος, να βρίσκει λύσεις. Η εξάσκηση του πρακτικού βίου εφοδιάζει το άτομο με όλα τα παραπάνω και το καθιστά ικανό μα και ικανοποιημένο στην καθημερινότητά του.
ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
Ποιο είναι λοιπόν, το χαρακτηριστικό εκείνο το χαρακτηριστικό που υπάρχει σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες ανεξαρτήτως πολιτισμού;
Μα φυσικά, το παιχνίδι!
Το παιχνίδι προηγείται του πολιτισμού και δεν είναι κτήμα μόνο του ανθρώπου, αλλά και όλων των θηλαστικών. Ο άνθρωπος βέβαια εξέλιξε το παιχνίδι σε πολιτισμό. Επομένως, το παιχνίδι είναι συνυφασμένο με τη φύση μας ψυχολογικά και βιολογικά και αυτό εύκολα μπορεί κανείς να το διαπιστώσει παρατηρώντας πόσο αβίαστα και φυσικά παίζει και ανακαλύπτει τον κόσμο ένα μικρό παιδί. Εφαρμόζει στην ουσία μια αρχέγονη στρατηγική που δίνει ερεθίσματα στον εγκέφαλό του για να προσαρμοστεί στον κοινωνικό και φυσικό κόσμο και τις αλλαγές του.
Μέσα από το ελεύθερο παιχνίδι, παρατηρούμε να αναπτύσσονται οι δεξιότητες του παιδιού. Είναι μια πανίσχυρη εφεύρεση της φύσης που έχει προικίσει τον άνθρωπο και όλα τα θηλαστικά, ώστε, μέσω της ευχαρίστησης που αυτό προκαλεί, να επεξεργαζόμαστε στοιχεία του περιβάλλοντος μας, να τα απομνημονεύουμε και να μαθαίνουμε. Το παιχνίδι γεννά την περιέργεια, βασική πτυχή για τη νέα μάθηση, όπως και την ευχαρίστηση. Το παιδί παίζει μόνο και μόνο γι’ αυτή την ευχαρίστηση που το παιχνίδι του δίνει κι έτσι ωθείται από την ίδια τη φύση στο να μάθει. Για παράδειγμα, στη βρεφική ηλικία ήδη, συνδέει το παιχνίδι με τις κοινωνικές σχέσεις, τη ζεστασιά και ένα πρώτο αίσθημα εκπλήρωσης στόχων. Μαθαίνει επίσης, πάλι εντελώς φυσικά, μιμούμενο τους οικείους του ή άλλα παιδιά. Ταυτόχρονα μαθαίνει να ξεχωρίζει, να κατηγοριοποιεί και να αποκτά γνώσεις οι οποίες προκύπτουν κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, αναπτύσσοντας τις συνειδητές του γνώσεις για τον κόσμο.
H μάθηση κατανοείται σήμερα πρωτίστως ως μια πνευματική υπόθεση και η σωματική πλευρά που εκδηλώνεται μέσω του παιχνιδιού δεν περιλαμβάνεται παρά μόνο ελάχιστα. Στην πραγματικότητα όμως ισχύει το αντίθετο. Ο άνθρωπος πέρα από πνεύμα είναι και οι αισθήσεις και οι συγκινήσεις του.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Η κυρίαρχη άποψη για την ελευθερία όπως εκφράζεται σήμερα σχετίζεται με την άποψη να αφήνουμε τους ανθρώπους να ζουν τη ζωή τους όπως οι ίδιοι πιστεύουν πως είναι καλύτερα. Άποψη που απέχει πολύ από την ελευθερία ως αυτονομία, κατά την οποία ο άνθρωπος “μαθαίνει” να διοικεί αν το πάρουμε σε ένα εσωτερικό επίπεδο τον εαυτό του (ως γνῶθι σαὐτόν) και σ’ ένα δεύτερο, κοινωνικό επίπεδο, όπου θέτει ο ίδιος τους νόμους που διέπουν το ευ ζην του. Όταν δώσουμε στο παιδί την ελευθερία που χρειάζεται, τα κατάλληλα υλικά και το σωστό περιβάλλον, το παιδί λαχταρά την εργασία. Το περιβάλλον θα πρέπει να προωθεί και να προκαλεί τη δραστηριότητα, και το πρόβλημα της πειθαρχίας θα λύνεται μόνο του. Διότι το ζήτημα της ελευθερίας και της πειθαρχίας είναι συνδεδεμένο με την εργασία, και έχουν στενή σχέση μεταξύ τους. Όταν θα υπάρξει κάποια έλλειψη πειθαρχίας, βρίσκουμε την αιτία της σε κάποια έλλειψη ελευθερίας. (Montessori)
ΟΡΙΑ
Τα όρια τα οποία καθορίζονται από μια προσωπική και συλλογική δέσμευση, ύστερα από συζήτηση είναι και αυτά που τηρούνται πιο ευλαβικά. Αντιμετωπίζουμε τα όρια ως σημείο αναφοράς και όχι σαν το σύνορο των μη επιτρεπτών ενεργειών που κάποιοι όρισαν πριν από εμάς για εμάς.
Το Παιδί
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
Προκειμένου να υποστηρίξουμε τις διαδικασίες μάθησης και ανάπτυξης των παιδιών ως παιδαγωγοί και γονείς, είναι σημαντικό να αναλογιστούμε την εικόνα που έχουμε για το παιδί. Οι πεποιθήσεις και οι υποθέσεις που φέρουμε για τα παιδιά επηρεάζουν τόσο τις αποφάσεις που λαμβάνουμε για αυτά, όσο και τις αλληλεπιδράσεις που έχουμε μαζί τους και τελικά την ποιότητα των σχέσεων που δημιουργούμε.
Αντιμετωπίζουμε τα παιδιά ως ειδήμονες της ίδιας τους της ζωής και πρωταγωνιστές της μάθησής τους και όχι ως “λευκά χαρτιά”. Μπαίνοντας στο σχολείο τα παιδιά έχουν ήδη μια κοινωνική ζωή και κατά συνέπεια μια ηθική αγωγή’. Τα παιδιά, λοιπόν, δεν ζουν σε ένα κοινωνικό κενό, αλλά βρίσκονται σε μια συνεχή αλληλεπίδραση με όλα τα κοινωνικά στοιχεία του κοντινού περιβάλλοντός τους. Τα παιδιά πρέπει να νοηθούν ως ενεργοί “πειραματιστές” και ως δρώντα πρόσωπα που αλληλεπιδρούν και καθορίζουν στο μέτρο του εφικτού τον κόσμο τους, ενσαρκώνουν μια μόνο χρονική φάση απ’ τις πολλαπλές χρονικές φάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης, παρά ως μαθητευόμενοι ενήλικες που προετοιμάζονται για να αναπαράξουν στείρα την κατεύθυνση που ορίζει το κοινωνικό τους πλαίσιο. Η παιδική ηλικία είναι η βάση όπου θα στηθεί το οικοδόμημα άνθρωπος. Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ηλικιακές φάσεις που περνάει ο άνθρωπος στο ιστορικο-χωροχρονικό συνεχές, είναι η ηλικία θα τολμήσουμε να πούμε, με τις λιγότερες άμυνες και με τις περισσότερες πιθανότητες αλλαγής. Για τους λόγους αυτούς οραματιζόμαστε μια παιδική ηλικία με ζωντανό παρόν και δυνητικά ανοιχτό μέλλον.
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Τα παιδιά είναι άνθρωποι με τα δικά τους δικαιώματα, τις δικές τους προτεραιότητες, προβληματισμούς και φιλοδοξίες. Αυτή η θέση αποτελεί τη βάση για τα δικαιώματα των παιδιών. Στην τρέχουσα συζήτηση για τα δικαιώματα των παιδιών και επί τούτου, ενδιαφέρουσα και χρήσιμη είναι η επιχειρηματολογία γύρω από την ιδέα ότι τα παιδιά αποτελούν μια κοινωνική κατηγορία με χαρακτηριστικά αντίστοιχα με εκείνα μιας μειονοτικής ομάδας. Σύμφωνα με την κοινωνιολογία, μια κοινωνική ομάδα που δεν έχει πολιτική εξουσία και δεν ελέγχει ούτε έχει πρόσβαση στους πόρους της κοινωνίας θεωρείται μειονοτική.
Η έννοια της μειονοτικής ομάδας μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για κάθε άλλη κοινωνική κατηγορία, η οποία γίνεται αντικείμενο άνισης μεταχείρισης λόγω της υποτιθέμενης βιολογικής και πολιτισμικής της διαφορετικότητας. Το κρίσιμο χαρακτηριστικό που διακρίνει τα παιδιά από την ομάδα των ενηλίκων λοιπόν, είναι ότι στερούνται την εξουσία και δεν συμμετέχουν στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Τα παιδιά ανήκουν στις λεγόμενες ομάδες χωρίς φωνή ή στις φιμωμένες ομάδες (muted groups). Στόχος μας είναι φωτίσουμε το παρόν της παιδικής ηλικίας, χωρίς ενήλικες ματαιοδοξίες.
Πολλαπλή νοημοσύνη
ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Για αρκετές δεκαετίες οι ειδικοί θεωρούσαν πως η ανθρώπινη νοημοσύνη είναι μία και ενιαία. Μάλιστα θεωρούνταν και μετρήσιμη μέσω διαφόρων τεστ π.χ. τεστ IQ. Πρακτικά όμως, τα καθημερινά παραδείγματα παιδιών και ενηλίκων έρχονταν σε διάσταση με τη διαπίστωση αυτή. Έτσι, ο αναπτυξιακός ψυχολόγος Howard Gardner ανέτρεψε τα δεδομένα, υποστηρίζοντας πως κάθε άνθρωπος, από τη γέννησή του, είναι προικισμένος με οκτώ διαφορετικά είδη νοημοσύνης:
1. Γλωσσική νοημοσύνη
2. Λογικομαθηματική νοημοσύνη
3. Κιναισθητική νοημοσύνη
4. Νατουραλιστική νοημοσύνη
5. Χωροταξική νοημοσύνη
6. Μουσική νοημοσύνη
7. Διαπροσωπική νοημοσύνη
8. Ενδοπροσωπική νοημοσύνη
Αργότερα, μάλιστα, προστέθηκε και ένα ένατο είδος, η υπαρξιακή νοημοσύνη.
Ποια είναι όμως η πρακτική εφαρμογή όλων των παραπάνω; Πως το κάθε παιδί, λαμβάνει τη γνώση και εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το ποιο ή ποια είδη νοημοσύνης υπερτερούν μέσα του!
Ειδικότερα:
1. Γλωσσική νοημοσύνη : Μαθαίνει διαβάζοντας, γράφοντας, ακούγοντας, κρατώντας σημειώσεις. Του αρέσουν τα βιβλία, οι αφηγήσεις, ο διάλογος, τα επιχειρήματα… Γενικά, εκφράζεται μέσω του γλωσσικού κώδικα.
2. Λογικομαθηματική νοημοσύνη: Μαθαίνει μέσω μοτίβων, αριθμών, γρίφων. Χρησιμοποιεί συστήματα, αναζητά αίτια και αποτελέσματα, υπολογίζει, αναζητά τις σχέσεις μεταξύ των αντικειμένων και των καταστάσεων. Βρίσκει λογικές, πρακτικές λύσεις.
3. Κιναισθητική νοημοσύνη: Μαθαίνει μέσα από την κίνηση του σώματος. Του αρέσουν οι δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους, το τρέξιμο, το σκαρφάλωμα, τα αθλήματα, ο χορός, οι χειροτεχνίες. Εκφράζεται με τα χέρια, τη στάση του σώματος, τις γκριμάτσες, τη δραματοποίηση.
4. Νατουραλιστική νοημοσύνη: Μαθαίνει μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Ερευνά, παρατηρεί, πειραματίζεται, χρησιμοποιεί φυσικά υλικά. Εκφράζεται μέσα από δραστηριότητες-ασκήσεις στη φύση.
5. Χωροταξική νοημοσύνη: Μαθαίνει μέσω της εικόνας, του σχεδίου, των χαρτών, των σχεδιαγραμμάτων, της διάταξης. Του αρέσει να σχεδιάζει, να προσανατολίζεται, να φωτογραφίζει, να ζωγραφίζει.
6. Μουσική νοημοσύνη: Μαθαίνει μέσα από τις μελωδίες, τους ήχους. Του αρέσει να ακούει, Να φτιάχνει στιχάκια για να εκφράζει έννοιες, φροντίζει να πράττει με ρυθμό. Φυσικά του αρέσει να δημιουργεί ήχους με το στόμα, να ασχολείται με μουσικά όργανα και να εκφράζεται με τραγούδια.
7. Διαπροσωπική νοημοσύνη: Μαθαίνει όταν συνεργάζεται, όταν αποτελεί μέλος μιας ομάδας. Του αρέσει η ανταλλαγή απόψεων, έχει ανεπτυγμένη ενσυναίσθηση, αίσθημα αλληλεγγύης και απολαμβάνει την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια και εκφράζεται μέσα από τις ομαδικές εργασίες, δραστηριότητες.
8. Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: Μαθαίνει καλύτερα όταν εργάζεται μόνο του. Έχει ανάγκη από προσωπικό χώρο και χρόνο. Του αρέσει να στοχάζεται, να θέτει ερωτήματα υπαρξιακής και φιλοσοφικής φύσης. Του αρέσει να εκφράζεται μέσα από προσωπικά βιώματα και εκτιμά τις αξίες και τα ιδανικά.
Κάθε παιδί λοιπόν γεννιέται προικισμένο με όλα αυτά τα είδη νοημοσύνης και χρέος μας είναι να “φροντίσουμε“ κάθε είδος, με ποιότητα και σταθερή συχνότητα ερεθισμάτων, ώστε να καλλιεργηθούν και να αναπτυχθούν αρμονικά. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσει το κάθε παιδί να ισορροπήσει πνευματικά, να αποκτήσει αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση.
Το Αtaxia School, με τη φιλοσοφία της ελεύθερης μάθησης μέσα στο φυσικό περιβάλλον και την κοινότητα, με τον προσεκτικό τρόπο διαμόρφωσης των χώρων, με τα εργαλεία μάθησης και το σχεδιασμό πρότυπων δραστηριοτήτων, προσεγγίζει κάθε είδος νοημοσύνης και στοχεύει στην ολόπλευρη καλλιέργεια και ανάπτυξη.
ΑΤΕΛΙΕ
To ατελιέ (atelier) σύμφωνα και με την προσέγγιση των Reggio Emilia, θα αποτελεί έναν ξεχωριστό χώρο/εργαστήρι που θα ενθαρρύνει τον πειραματισμό, την αυθόρμητη και ενστικτώδη σύνθεση και δημιουργία.
Θα είναι προσβάσιμη σε παιδιά και ενήλικες μία ευρεία γκάμα υλικών που θα επιτρέπει την ελεύθερη έκφραση και δημιουργία μέσω της τέχνης με σκοπό την προαγωγή της γνώσης και της αισθητικής. Ο Dewey αναφέρει πως “η τέχνη αποτελεί την πιο αποτελεσματική μορφή επικοινωνίας που υπάρχει”. Στο ατελιέ θα δίνεται η δυνατότητα να προσεγγίσουμε την τέχνη μέσα από τις διάφορες μορφές της: τη ζωγραφική, τη χαρακτική, τον πηλό, τις κατασκευές, το κολλάζ, τη φωτογραφία, τις καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις. Παράλληλα θα αποτελεί έναν χώρο έκθεσης των συλλήψεων, των ιδεών, και της πορείας των ατόμων προς τη γνώση. Έχει ειπωθεί ότι το ατελιέ είναι το μέρος όπου λαμβάνουν χώρα “οι εκατό γλώσσες των παιδιών”. ( χωροταξική-κιναισθητική νοημοσύνη)
STUDIO
To studio αποτελεί έναν ακόμη χώρο όπου τα παιδιά μπορούν να πειραματιστούν με τους ήχους και τους ρυθμούς της μουσικής. Γνωρίζοντας διάφορες μελωδίες μέσα από τη χρήση διαφόρων μουσικών οργάνων πειραματίζονται ενεργά δημιουργώντας και εξελίσσοντας την μουσική νοημοσύνη τους.
Υπαίθριος χώρος – Κοινότητα
Μέσα από την εξερεύνηση, το παιδί βιώνει τον κόσμο μετέχοντας πολλαπλώς αισθητηριακά, μέσα από το μεγάλο εργαστήρι της φύσης και κοινωνικά ακούγοντας μέσα από την συναναστροφή του με τον πολιτισμό και την προφορική ιστορία της περιοχής. (κιναισθητική νοημοσύνη- διαπροσωπική νοημοσύνη)
Παιδική συνέλευση
Η παιδική συνέλευση σε αυτές τις ηλικίες νοείται ως συμμετοχή, ως ανάπτυξη σχέσεων και ως απομάκρυνση από το εγωκεντρικό στάδιο. Τα παιδιά συγκεντρώνονται εκφράζουν τις επιθυμίες τους και μαθαίνουν να ακούν τις επιθυμίες των άλλων. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, αναπτύσσεται ο σεβασμός, η φροντίδα και μεγαλύτερη υπευθυνότητα, αφού τα παιδιά είναι αυτά τα οποία καθορίζουν το τι θα πράξουν και τι όχι. (διαπροσωπική νοημοσύνη)
Διαπροσωπικές σχέσεις
Η ΠΑΡΕΜΒΑΙΝΟΥΣΑ ΜΗ-ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΙΚΟΤΗΤΑ
Η παρεμβαίνουσα Μη-Κατευθυντικότητα(Non-Directivité Intervenante – NDI) είναι θεωρία κατανόησης των ανθρωπίνων λειτουργιών σε ψυχολογικό, θεσμικό και κοινωνικό επίπεδο και συγχρόνως μέθοδος διευκόλυνσης της πορείας μάθησης και ανάπτυξης. Καίριας σημασίας είναι η διάκριση που κάνει μεταξύ επιρροής και επιβολής. Το πρόβλημα έγκειται λοιπόν στο πώς μπορούμε να αποφύγουμε την επιβολή, όχι όμως και την επιρροή. Αυτό επιτυγχάνεται παρεμβαίνοντας και προτείνοντας δραστηριότητες, ιδέες, αναλύσεις κ.α., επηρεάζοντας θετικά και εποικοδομητικά προς την κατεύθυνση πάντα των αναγκών και των επιθυμιών των συμμετεχόντων. Αυτό προϋποθέτει τη διευκόλυνση της έκφρασης και της επικοινωνίας όπως και τη στάση ακρόασης και συνοδείας από μέρους των εμψυχωτών.
Αντιλαμβανόμαστε τη σχέση με τους ενήλικες ως την ασφαλή βάση, απ’ την οποία το παιδιά θα εξορμούν προς την κατάκτηση της γνώσης και στην οποία θα μπορούν να επιστρέφουν και να στηρίζονται, όταν και όσο το χρειάζονται. Ως ενήλικες, προσπαθούμε να σταθούμε δίπλα στα παιδιά και όχι μπροστά τους, με εργαλεία την μη κατευθυντικότητα, την ενεργητική ακρόαση, την ενσυναίσθηση, τη δόμηση ενός υλικού και συναισθηματικού περιβάλλοντος γεμάτο από διαφορετικές ποιότητες ερεθισμάτων και εμπειριών, με διαδικασίες βιωματικής μάθησης και εργαλεία ατομικής και συλλογικής ανάπτυξης.
Ο ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ ΩΣ ΠΑΙΔΑΡΩΓΟΣ
Είναι σημαντικό, να μετατοπιστεί ο ρόλος του παιδαγωγού από αυτόν της αυθεντίας σε αυτόν του συνεργάτη-παιδαρωγού. O ρόλος του παιδαγωγού είναι αυτός του διευκολυντή της μάθησης, σπέρνοντας σπόρους ιδεών που μετέπειτα φυτρώνουν στον αγρό της λογικής κάθε ατόμου. Έτσι, η “προσφορά” του ρυθμίζεται από τις απαιτήσεις των παιδιών. Ο νέος φροντιστής είναι αυθεντικός, κοντά στο συναίσθημα του και δεν προσποιείται ότι είναι κάτι παραπάνω από αυτό που είναι. Είναι φίλος με την αλλαγή και εχθρός κάθε δόγματος, γιατί αναγνωρίζει το μέγεθος της άγνοιας του, πλέοντας στο ανοιχτό πέλαγος του γίγνεσθαι, μακριά από τα λιμνάζοντα νερά του είναι.
Είναι εραστής της τέχνης του και όχι επαγγελματίας που καθορίζεται από ωράρια και έτοιμα σχεδιαγράμματα. Πλαισιώνει και δεν οδηγεί. Δεν τον νοιάζει να δείχνει σοφός και δεν επιβάλλεται, αφού συμμετέχει κι αυτός ο ίδιος καθημερινά ως μανθάνων στη διαδικασία.