Άραγε αλλάζει ο άνθρωπος; Τι κάνει ένα άτομο να αλλάζει; Μα.. φυσικά η εμπειρία, θα απαντήσει κάποιος… Αλλά πως γίνεται κάποιοι άνθρωποι να διδάσκονται από την εμπειρία τους και κάποιοι άλλοι να κάνουν συνεχώς τα ίδια λάθη;
Για ν’ απαντήσουμε το τελευταίο ερώτημα καλό είναι να αποσαφηνίσουμε τι εννοούμε με τον όρο νοημοσύνη. Τα άτομα λοιπόν, είναι διαφορετικά μεταξύ τους σε σχέση με την ικανότητά τους:
- να κατανοούν πολύπλοκα θέματα
- να προσαρμόζονται επαρκώς στο περιβάλλον τους
- να ωριμάζουν από τις εμπειρίες τους
- να χρησιμοποιούν τη λογική και τη δημιουργικότητά τους
- να ξεπερνούν τις δυσκολίες τους ( πνευματικές και συναισθηματικές)
Οι περισσότερες θεωρίες νοημοσύνης προσπαθούν να απαντήσουν και να ξεκαθαρίσουν τις πιο πάνω ατομικές διαφορές. Κάπου εδώ μπαίνει και στο παιχνίδι η βιολογία.. Όπως είναι γνωστό η εμπειρία αφήνει ένα μνημονικό ίχνος στο νευρωνικό δίκτυο..Αυτό σημαίνει ότι πέρα από τα κληρονομούμενα γονίδια , εκείνο που αποκτάται με την εμπειρία αφήνει ένα σημάδι που τροποποιεί ό,τι υπήρχε προηγουμένως( αυτό που αλλάζει είναι ο βαθμός που ο κάθε άνθρωπος αξιοποιεί την εμπειρία, όχι όμως ότι η εμπειρία δεν αλλάζει κι αυτόν που δεν την αξιοποιεί, σε ασυνείδητο επίπεδο).
Σε όλους τους ανθρώπους λοιπόν, δημιουργείται μια ασυνείδητη πραγματικότητα, η οποία παίζει μεγάλο ρόλο στον καθορισμό του ατόμου..Οι διαφορετικές εμπειρίες, εικόνες, πολιτισμοί, παράγουν και διαφορετικούς ανθρώπους. Αυτό είναι κάτι λογικό ακόμη και από την άμεση εμπειρία μας.
Πώς όμως αποτυπώνονται τα ίχνη της εμπειρίας στον εγκέφαλο και συνολικότερα στο σώμα μας; Σύμφωνα λοιπόν με τις πιο πρόσφατες επιστημονικές έρευνες, η απάντηση κρύβεται στην νευρωνική πλαστικότητα, οι μηχανισμοί της οποίας λειτουργούν ακατάπαυστα σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου, διαμορφώνοντας καθοριστικά το μέλλον του. Καθώς τα ίχνη εγκαθίστανται στο ασυνείδητο( που δεν ελέγχουμε), αναδιατάσσονται, ενώνονται ξανά και ξανά σαν ένα παζλ και δημιουργούν μια εσωτερική πραγματικότητα που τελικά κάνει τον καθένα μας μοναδικό… Θα μπορούσε να πει κανείς σύμφωνα με τους F.Ansermet & Maggistretti πως είναι σαν να είμαστε βιολογικά καθορισμένοι να μην είμαστε βιολογικά καθορισμένοι, αλλά ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ!!!
Επομένως πρέπει να διδαχθούμε να λειτουργούμε ως ελεύθεροι. Πως γίνεται αυτό;; Αρχικά με την παραδοχή ότι δεν μπορούμε να τα γνωρίζουμε όλα. Να παραιτηθούμε από τις βεβαιότητές μας, οι οποίες το μόνο που προάγουν είναι δόγματα και μίση και να πούμε… μπορεί να κάνω και λάθος. Δεύτερον, με την ανεκτικότητα μας στο διαφορετικό( όχι κατ’ ανάγκη στην αποδοχή). Τρίτον, με τη γνώση( πέρα από την ακαδημαική, απαιτείται και συναισθηματική εκπαίδευση)
Τέλος, για να απαντήσουμε στον ερώτημα αν αλλάζει ο άνθρωπος, θα πούμε αλλάζει… ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ άνθρωπος…. και αφού από βιολογικής σκοπιάς είμαστε εντάξει, αφού από την ίδια τη διαδικασία της εξέλιξης επελέγησαν γονίδια που μας επιτρέπουν να απελευθερωθούμε από αυτά, ο κρίσιμος παράγοντας που μένει είναι το περιβάλλον, ένα περιβάλλον που εμείς μπορούμε να το διαμορφώσουμε και να το κάνουμε αρτιότερο, όχι μόνο για τους ανθρώπους αλλά και για όλα τα πλάσματα της Γης.
Υ.Γ. Φυσικά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που η ίδια η βιολογία θέτει σαφή όρια, που το μόνο που μπορεί να κάνει το περιβάλλον είναι να τα «διευρύνει» σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.